wandelen en meer

Het Verhaal van Nederland (afl. 4) – Ridders en graven

kwakelbrug Nieuwkoopse Plassen
I

n het NPO-programma ‘Het Verhaal van Nederland’ reis je mee met de oorspronkelijke bewoners van ons land. Van prehistorie tot de Romeinse Tijd en van de Gouden Eeuw tot de tijd van dappere ridders en grote kastelen. In ‘Het Verhaal van Nederland’ ontdekken we ons eigen land. Want, weten we eigenlijk hoe ons land is ontstaan? Waar komen we vandaan? En wie waren historisch gezien de belangrijkste personen in ons land? Oude tijden herleven vanuit de personages, maar ook historici, experts en archeologen komen aan het woord. Acteur Daan Schuurmans onderbreekt de scènes op een prettige manier met indrukwekkende achtergrondinformatie. Deze vierde aflevering staat in het teken van ridders en graven.

De verhalen uit ‘Het Verhaal van Nederland’ gaan langs prachtige wandelingen in Nederland, versterkt door de Podwalk – de podcast speciaal geproduceerd voor deze serie. Ik neem je in deze blog graag mee door de afleveringen van ‘Het Verhaal van Nederland’ én de bijbehorende wandelroutes die bij deze aflevering horen.

Verhaal van Nederland: dood Willem ll van Holland

Het is 1256 als onze eerste koning Willem II van Holland (Willem de 2e), Graaf van Holland, sneuvelt in de strijd tegen de Friezen. Hij had grootse plannen met ons land. Hij wilde Nederland net zo belangrijk maken als Engeland en Frankrijk. Maar daar komt niets van terecht. Hij verloor de strijd van de West-Friezen. 

Overname van de West-Friezen

Want hoewel de waters een natuurlijke grens vormden voor de Friezen, bevroren ze in de winter van 1256. En konden de ridders van Willem het terrein van de West-Friezen weer overnemen. Tijdens deze veldtocht zakte Willem naar verluidt door een ijswak: verzwakt door het koude water in een machteloze positie. Voor de West-Friezen hét moment. Ze schakelden hem uit en Willem II van Holland werd uiteindelijk na een lange weg begraven in de Abdij van Middelburg.

Floris V van Holland

De zoon van koning Willem II van Holland was Floris V van Holland (Floris de 5e). Een van de belangrijkste figuren in de Nederlandse geschiedenis. Het is dankzij hem dat Gouda in 1272 stadsrechten krijgt, dat het Muiderslot werd gebouwd (1280) en dat Amsterdam door zijn ridders werd ingelijfd. Hij was uit op wraak, de West-Friezen hadden zijn vader vermoord. Dat zou hij niet zomaar accepteren. 

Veroveringsstrijd tegen de Friezen

Eenmaal aan de macht besloot hij een veroveringstocht tegen de Friezen te starten. Een complete afgang, want de West-Friezen waren veel te sterk. In de jaren daarna had hij meer succes. Hij wist het Amstelgebied in te pikken en maakte van Amsterdam een echte Hollandse stad. Zijn grootste succes: de verovering van West-Friesland. Hij liet langs de Westfriese Omringdijk vijf nieuwe burchten bouwen. De bekendste is het Muiderslot. Het waren een soort forten, bedoeld om de tegenstanders én zijn eigen volk onder controle te houden.

Verhaal van Nederland - Dwangburchten

Voor ons klinkt het als een sprookje van ridders en kastelen. Maar voor de Graaf van Holland was het alledaagse kost. Zo kon je vanuit Alkmaar het Kennemerland niet zomaar meer op, het werd bewaakt door drie burchten: De Middelburg, de Nieuwburg en de Torenburg. 

Stad of land

Hoewel hij het leven legde in de strijd met de West-Friezen, was Willem ll van Holland ook erg bekend in Nederland. Zo woonde hij niet graag in de stad, en dat is niet zonder redenen. Steden zijn zelfstandig, die hebben zijn hulp niet nodig. Dorpen waarin daarentegen veel interessanter voor Willem II van Holland. Hij wilde graag een muur, met een gracht om zichzelf te beschermen. Hij moest immers wel laten zien wat hij kon. Een bouwwerk dat mooi past bij de duinen en het jachtgebied. Hij wilde een gebouw van allure. Strategisch gezien kwam hij uit in Den Haag, ideaal gelegen op de kruisingen met Gouda en Leiden. En extra interessant: er lag een groot bos met veel wild. Daarnaast was er schoon duinwater te vinden.

Het Binnenhof

Dat bouwwerk van allure dat Willem II van Holland liet bouwen, kennen we tegenwoordig als het Binnenhof. En dat schone duinwater waar hij over sprak, de hofvijver. Niet alleen veelbesproken, ook dus al eeuwenoud.

Randen en standen

Om de geschiedenis van toen goed te begrijpen, moet je weten dat de middeleeuwse samenleving was ingedeeld in standen. Bovenaan de koning of keizer. Onder de oppermachtigste hoorden de geestelijken, daaronder de edelen zoals graven, hertogen en ridders en pas dáárna de boeren en burgers.

Lappendeken

Ons land was in de middeleeuwen een lappendeken van graafschappen, hertogdommen en bisdommen. Je moet je hoofd er goed bijhouden, wil je precies weten wie waar aan de macht was en waarom. In grote lijnen kun je stellen dat Nederland was opgedeeld in een aantal delen. Edelen hadden het hele land opgedeeld. Zo had je West-Friesland in het noorden, Holland in het zuidwesten en Utrecht in het overige deel. 

Wisselende grenzen

Onderling maakten de edelen constant ruzie: de grenzen van de regio’s wisselden dan ook snel. Graven, hertogen en bisschoppen probeerden hun territorium gestalte te geven, hun linies werden versterkt om de concurrentie uit te schakelen. Een van die edelen was Willem II van Holland. Hij voert de ene na de andere oorlog.

Verhaal van Nederland - Nieuwkoop en Boskoop

Nadat koning Willem II van Holland was gesneuveld in de strijd, nam zijn zoon Floris V van Holland samenwerkingen aan. Daar vind je tegenwoordig nog veel bewijzen voor terug. Neem alleen al de plaatsnamen ‘Nieuwkoop’ en ‘Boskoop’. 

Nieuw en copen

De naam Nieuwkoop komt van het ‘vercopen’. Floris V van Holland ging het gebied bij Nieuwkoop in om contracten te sluiten met mensen die het gebied wilden ontginnen: de woeste grond moest geschikt gemaakt worden voor de landbouw. Deze contracten aangaan noemen we copen. Het ontgonnen land mochten de boeren vervolgens verkopen aan de eerste bewoners in het nieuwe gebied. ‘Nieuw’ en ‘copen’ maakt Nieuwkoop.

Podwalk 'Het Verhaal van Nederland'

De makers van ‘Het Verhaal van Nederland’ hebben naast de aflevering ook een Podwalk gemaakt, een podcast over het gebied waar de aflevering over gaat. In deze Podwalk neemt Daan Schuurmans je mee op locatie mee op reis door de geschiedenis. Onder meer aan de hand van gebouwen, monumenten en natuur vertelt hij wat daar aan historie heeft afgespeeld. 

Podwalks zijn 10 gps-gestuurde wandelverhalen door heel Nederland. Onder meer door Anloo, Nijmegen, Dokkum, Muiden, Deventer, Brielle, Hoorn, Hattem, Veenhuizen en Vucht. 

Alles op een rijtje

Wandelroute

Muiden – Slot van de tijd

Lengte

5 km

Soort wandeling

GPS-wandeling

Start- en eindpunt

Mariahoeveweg, 1398 EP Muiden

Horeca

Fort H, Muiden

Honden

Toegestaan, mits aangelijnd

Praktische tips

  • De app is gps-gestuurd, dat betekent dat je de podcast alleen op locatie kan luisteren. Je kan de podcast dus niet thuis beluisteren. 
  • Download de gratis Podwalk App Het Verhaal van Nederland in de App Store of Play Store.
  •  De route voert je langs de rand van Muiden, over onverharde paden door de polder en over de dijk langs het water.